روان شناسی انتخابات ریاست جمهوری یازدهم

روان شناسی هم هست.با توجه به وسعت دامنه رفتار،رفتار سیاسی در انتخابات باید بطور تخصصی مورد بررسی قرار گیرد که شاخه روان شناسی سیاسی و روان شناسی اجتماعی به این موضوع می پردازد.

از دیدگاه روان شناسی اجتماعی، رفتار انتخاباتی پدیده ای گروهی است که حکایت گر نوعی عمل سیاسی است. این رفتار خاستگاه خانوادگی داشته و به صورت ارثی از فردی به فردی و نسلی به نسلی دیگر منتقل می شود، اما از دیدگاه جامعه شناسی، این پدیده ها و رفتارها ناشی از عضویت و تعاملات گروهی و ساختی، و تأثیر شرایط اجتماعی بر کارکردهای متعین قدرت است و الگوهای آن از این زاویه تبیین می شود.

امروزه روان شناسی سیاسی بعنوان یک رشته مستقل به موضوعات متنوعی مانند تاثیر رسانه ها بر رفتار سیاسی ،تعارضات بین فردی ،بررسی ویژگیهای شخصیتی رهبران سیاسی،رشد اجتماعی-سیاسی و انتخابات و افکار عمومی ، می پردازد.

اما متخصصانی که درحوزه این علم کاربردی و بویژه در زمینه روان شناسی انتخابات کار می کنند با ابعادگوناگونی سروکاردارند که عبارتند از: ویژگیهای شخصیتی رای دهندگان ، ویژگیهای شخصیتی رای گیرندگان و تعامل این دو با هم.

امروزه ثابت شده که یکی از مهمترین بخشهای هر انتخابات،موضوع تبلیغات است.گرت جورت می گوید: تبلیغات تلاشی سازمان یافته برای تغییر شکل ادراکات و دستکاری شناخت و هدایت رفتارها می باشد.

در واقع اساس کار تبلیغات سیاسی در انتخابات ،تغییر نگرشها وهدایت رفتار مخاطب به سمت اهداف تبلیغ کننده(احزاب ،گروههای سیاسی و کاندیداها)است.نگرش شامل یک عنصر شناختی،یک عنصر احساسی،ویک تمایل به عمل است.

درو وستن” (Drew Westen)روان شناس و استراتژیست مشهور در کتاب بسیار جذاب خود بنام “مغز سیاسی” (The Political Brain) به بررسی دقیق چگونگی تاثیر بر نگرشها در انتخابات می پردازد. به اعتقاد وی هر کاندیدایی که بتواند احساسات و هیجانات توده ها را مدیریت کند برنده می شود.هاوارد دین رئیس حزب دموکرات پس از خواندن این کتاب نوشت: “در سال ۲۰۰۸ ما قادر خواهیم بود در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شویم اگر کاندیدای ما این کتاب را بخواند و طبق آن عمل کند.”

مثالها و مواردزیادی در جهت اهمیت و کاربردی بودن علم روان شناسی در انتخابات وجود دارد که مجال پرداختن به آن در این نوشته نیست.

انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری که خرداد ماه برگزار می شود بطور طبیعی همراه با تبلیغات وسیع کاندیداهای محترم و نهادهای در گیر این موضوع خواهد بود. بدین جهت به نظر می رسد نیاز است تا رسانه های جمعی با موضوع انتخابات برخوردی علمی تر داشته باشند.در این میان صدا و سیما که رسانه ملی است و از قدرت تاثیر گذاری بسیار بالایی برخوردار می باشد می تواند با دعوت از متخصصان روان شناس ضمن برگزاری جلسات بحث و گفتگو پیرامون انتخابات از منظر روان شناسی،به رشد و آگاهی افراد جامعه مبادرت ورزد. بطور مثال در ایام برگزاری انتخابات یکی از موضوعاتی که جامعه با آن دست به گریبان می باشد حجم وسیع شایعات است، اگر همین بحث شایعات وانواع وویژگیهای آن در چنین برنامه هایی توسط روان شناسان آموزش داده شود از بروز بسیاری از مشکلات در جریان انتخابات،جلوگیری خواهد کرد.

همچنین کاندیداهای محترم نیزبه اهمیت بهره گیری از تیمهای مشاور و متخصص در حوزه علوم رفتاری (روان شناسان)بیش از قبل پی خواهند برد و می توانند از اشتباهات خود کاسته و با رفتار اجتماعی مناسبتر،ضریب موفقیت خود را افزایش دهند.

بعنوان مثال یک کاندیدا باید بداند برای اثر بخشی یک پیام لازم است تا حد ممکن از پیامهای ذهنی و انتزاعی اجتناب کرد و بهتر است پیام با مسائل زندگی روزمره مخاطب و شنونده مرتبط شود.

کوتاه سخن اینکه به نظر نگارنده با توجه به محتوای غالب اخبار و گفتگو های اجتماعی روزمره جامعه ما،به نظر می رسد یکی از مهمترین دغدغه های امروز مردم نیازهای فیزیو لوژیک و توجه به مشکلات اقتصادی می باشد که بیش از هر چیز دیگری افکار عمومی را بخود مشغول نموده است. براین اساس تاثیر عنصر احساسی بر رفتار شرکت کنندگان در انتخابات ریاست جمهوری بسیار چشمگیر خواهد بود وبه همین دلیل می بایست بوسیله متخصصان و مسئولان مورد توجه جدی قرار گیرد.

مقام معظم رهبری در بیانات نوروزی در مشهد مقدس فرمودند:

در درجه‌ی اول، گسترش مشارکت و حضور گسترده‌ی مردم در انتخابات اهمیت دارد. شور انتخاباتی در کشور و حضور مردم پای صندوقهای رأی میتواند تهدیدهای دشمنان را بی‌اثر کند؛ میتواند دشمن را ناامید کند؛ میتواند امنیت کشور را تأمین کند. ملت عزیز ما در همه‌ی نقاط کشور این را بدانند؛ حضور گسترده‌ی آنها در پای صندوق رأی، در آینده‌ی کشور تأثیر دارد؛ در امنیت، در استقلال، در ثروت ملی، در اقتصاد، در همه‌ی مسائل مهم کشور تأثیر میگذارد. این نکته‌ی اول؛ که انتخابات باید به توفیق الهی، به کمک پروردگار، با همت ملت ایران، با مشارکت گسترده تحقق پیدا کند.

… آنچه که اهمیت دارد، تشخیص شما و رأی شما است. باید خودتان تحقیق کنید، ملاحظه کنید، دقت کنید، از انسانهای مورد اعتمادتان بپرسید، تا به اصلح برسید و اصلح را انتخاب کنید.

به امید آنکه انتخابات یازدهم ریاست جمهوری به عنوان یکی از پرشورترین و با نشاط ترین انتخابات ریاست جمهوری در ایران باشد.