نگاهی به مراسم و سنت های ویژه عید سعید فطر در قشم

اعیاد دینی در میان ما مسلمانان همواره همراه با شادی و سرور بوده است. عید سعید فطر یکی از این اعیاد است که مسلمانان بعد از یک ماه عبادت در این روز، موفقیت در اجرای فرامین الهی را جشن گرفته و به هم شادباش می گویند. مردم مسلمان جزیره قشم اعم از شیعه و سنی این روز را به صورت ویژه برگزار می کنند چرا که به گفته خودشان آن را آغازی نو می دانند که بعد از شستشوی روح در زلال رمضان پاک و مطهر قدم در راه نهاده اند، پس با نگاهی سرشار از اعتقاد به پاکی و صمیمیت عید فطر را جشن می گیرند. بدون شک برگزاری مراسم عید فطر به این وسعت، کمال انسانی است که به عنوان سنتی محکم نسل به نسل ادامه یافته است برای نمونه رسم حلالیت خواهی را بیان می کنیم، این ویژگی انسانی که در مردم لطیف قشم به عنوان واجب دینی در عید فطر نمایانگر است کوچک و بزرگ بر خود فرض می دارند برای دیدار پیش قدم شوند و خاضعانه حلالیت و مهر طلب کنند امکان ندارد در این روز آسمانی غباری بر دلی باقی بماند همه محو می شود، دل ها آبی آبی، آغاز زندگی دوباره را جشن می گیرند.
حاج محمد رضوانی از اهالی رمچاه در این باره می گوید: ” عید فطر را مردم جزیره به خاطر سربلند بیرون آمدن از ضیافت خدا با شکوه هر چه تمام تر بر گزار می کنند.” عید فطر قشم را هر کس ببیند آن را نوروز بزرگترین جزیره خلیج فارس می نامد. زنان خانواده یک هفته مانده به عید خانه تکانی، خرید لباس نو و در حد امکان وسایل منزل را شروع می کنند ( در این میان جیب آقایان هم درست و حسابی تکانده می شود! ) خانه را برق انداخته و خود را برای اجرای سنت حنابندان آماده می کنند و یکی دو شب مانده به عید در تدارک شیرینی های سفره عید بر می آیند انواع کیک های محلی هر کس به فراخور توان و بضاعت مالی و البته با نهایت سعی وسلیقه، شاید هم ولیمه ای برای پذیرایی تمام روستا یا اهالی شهر، در خانه به روی همه باز است.
مردم با امید رویت ماه اول شوال بالای خانه می روند دیدن اولین بار هلال ثوابی است که می خواهند بی نصیب نمانند و موفقیت در کسب آن را با شادی و افتخار برای یکدیگر بازگو می کنند. نماز صبح روز شوال را شاکرانه به درگاه پروردگار به جا می اورند، لباس عید می پوشند و با شیرینی به دیدار اهل قبور می روند و از آن جا راهی جایگاه نماز عید می شوند، گوشه گیرترین افراد را نیز در این روز زیبا و فرخنده همراه جماعت خواهی یافت بازار روبوسی و مبارک باد داغ است و دید و بازدیدها آغاز می شود البته به رسم و قاعده خودش؛ خانم حذفی ۵۱ ساله از محله صاحب الزمان می گوید: ” از ۵-۶ سالگی به یاد دارم که این مراسم در شهرمان برگزار می شد از ساعت ۹ صبح ابتدا مردان شهر روانه دید و بازدید بزرگتر های فامیل و دوست و آشنا می شدند و از ساعت ۱۳ هم نوبت به بانوان جزیره می رسید.” او در ادامه می گوید: در آن دوران نخود و نان خمیری ( نوعی نام شیرین محلی) در مجمع های نو ( سینی ) برای پذیرایی آماده بود والبته کوچک ترها هم دست پر از میهمانی بر می گشتند. رسم دریافت عیدی هنوز هم به قوت خود باقی است و بچه ها با حمل کیفی کوچک عیدی های خود را دریافت و به آن منتقل می کنند.
حاج عبدالله بشارتی از خاطرات عید فطر می گوید:” این رسم فرخنده در بین مسلمانان شیعه و سنی نسل به نسل منتقل شده است. حاج عبدالله که از بزرگان و معتمدان خوشنام شهر است و روز عید را پذیرای گروه های ۴۰-۵۰ نفری است به سنت رزیف خوانی اهل سنت اشاره می کند و می گوید: در روستاها گروه ها به سماع خوانی و در بعد از ظهر به ازوا خوانی می پردازند و با شادی عید فطر را بدرقه می کنند در شهر قشم هم گروه رزیف خوان همه ساله از جزیره لارک حدود ساعت ۲ بعد از ظهر وارد شهر می شوند و در میادین شهر با حضور مردم به اجرای مراسم می پردازند.
این عید فرخنده بر شما مبارک.
امیدواریم آنچنان که در نظر داریم این ویژه نامه در روز عید فطر به دست هموطنان عزیزمان در قشم برسد به همین جهت در این شماره بر آن شدیم تا گزارشی از سنت عید فطر در جزیره به رشته نگارش در آوریم، هر چند نتوانسته باشیم حق مطلب را درباره زیبایی های چشم نواز و دلپسند این رسم نیکو به درستی ادا کرده باشیم اما با تقدیم احترام و شاد باش عید سعید فطر، توان اندک خود را به کار بردیم تا برای کسانی خارج از جزیره که کمتر از سنت دیرپا و دلنواز روز عید اطلاع دارند، تصویری از کلمات را به زیبایی فراهم آوریم
زهرا غفوری روزنامه همشهری ویژه قشم و استان هرمزگان، پنجشنبه ۱۹ مهر ۱۳۸۶