منطقه آزاد تجاری- صنعتی قشم هیچ سودآوری برای جزیره نشینان نداشته است

منطقه آزاد تجاری- صنعتی قشم هیچ سودآوری برای جزیره نشینان نداشته است.

ابراهیم بلالی قشمی پژوهشگر حوزه اقتصاد- مالی و عضو هیئت موسس انجمن مهندسی مالی ایران معتقد است : تبدیل شدن جزیره قشم به منطقه آزاد تجاری؛ صنعتی و ویژه اقتصادی، هیچ سودآوری برای مردم منطقه نداشته است. جزیره قشم از دیرباز به عنوان یک مرکز تجاری بین آسیای غربی، شبه جزیره عربستان و سواحل شرقی آفریقا مورد توجه بوده‌است که در مدخل خلیج فارس و دریای عمان نیز قرار دارد و بزرگ‌ترین جزیره در خلیج فارس محسوب می شود، تقریبا این جزیره در موازی ساحل ایران قرار گرفته و به وسیله تنگه کلارنس از خاک اصلی ایران جدا شده‌است . با این اوصاف، این جزیره که بزرگترین منطقه آزاد تجاری؛ صنعتی محسوب می‌شود، باید آورده بسیاری برای ساکنان و کشور داشته باشد و سود هنگفتی از جانب آن‌ به جزیره نشینان و اقتصاد کشور سرازیر شود، اما متاسفانه تاکنون اینطور نبوده و آن سودآوری که از قبل، روی آن مانور داده می‌شد را در این جزیره شاهد نیستیم.
ناگفته نماند که مردم، دغدغه‌مندان و فعالان اقتصادی این جزیره ، مدت هاست که خواستار شفاف سازی جزئیات منطقه آزاد شدن این جزیره شدند و از مسئولان می‌خواهند به این پرسش پاسخ دهند که تا چه حد تبدیل شدن جزیره قشم به منطقه آزاد، روی اقتصاد منطقه تاثیرگذار بوده و معیشت مردم را بهبود بخشیده است؟ چرا سود حاصل از منطقه آزاد شدن این جزیره فقط نصیب سرمایه داران داخلی و خارجی می‌شود نه مردم منطقه؟
پرسش‌های این دغدغه‌مندان محدود به همین‌ها نمی‌شود، اما کو گوش شنوا، متاسفانه تاکنون هیچکدام از مسئولان این منطقه حاضر نشدند به خواسته آنان در این باره پاسخی دهند و هر بار فقط از آمار سود‌هایی که از این بابت کسب کرده اند می‌گویند، اما به این نکته اشاره نمی‌کنند که دقیقا این سود‌ها نصیب چه کسانی شده است!
جزیره قشم در ابتدا با هدف و رسالت خوبی به منطقه آزاد تبدیل شد، اما به مرور زمان مشخص شد که تبدیل شدن این جزیره به منطقه آزاد هیچ منفعتی برای ساکنان و بومیان این جزیره ندارد و فقط به محلی برای کسب درآمد سرمایه داران تبدیل شده است.
مشخصا، تبدیل شدن جزیره قشم به منطقه آزاد تبعات بسیاری برای ساکنان این منطقه داشته و علاوه بر اینکه در بهبود وضعیت معیشتی آنان تاثیر مثبت نداشته، باعث وسیع‌تر شدن دایره اختلاف طبقاتی در این منطقه شده است. با این اوصاف، امیدواریم مسئولان برای پایان دادن به این دور باطل چاره‌ای اندیشند .

ابراهیم بلالی قشمی در یادداشتی آورده است: با توجه به اینکه فلسفه شکل گیری منطقه آزاد تجاری صنعتی قشم واهداف آن «تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازار‌های جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالا‌های صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی قلمداد شده است» اکنون ارزیابی عملکرد این منطقه در دستیابی به اهداف یادشده با چالش جدی مواجه شده است. تحقق این اهداف قطعا می‌توانست تاثیرات مثبتی بر اقتصاد ایران داشته باشد و تحولی بزرگ را رقم بزند، اما متاسفانه آنطور که برنامه ریزی شده بود، این اهداف محقق نشد و امروز شاهدیم که این منطقه آزاد آنطور که وعده داده شده بود سودی برای ساکنان در این منطقه و اقتصاد کشور نداشته است و بار اضافه‌ای بر دوش مردم شده است !
باید بیان کنیم که یکی دیگر از اهداف اداره منطقه آزاد تجاری ؛ صنعتی قشم عمران و آبادانی است؛ اما پس از گذشت چندین سال از فعالیت این منطقه، منابع مالی بدست آمده از آن صرف تزئینات ویترینی و روبنایی شهر‌ها شده که می توان به ایجاد مجتمع‌های تجاری متعدد اشاره کرد که نماد‌های ساختگی از توسعه یافتگی را به نمایش می‌گذارد که احتمالا تصور مدیران دست اندرکار از عمران و آبادانی ساخت چنین بنا‌هایی بوده است؛ در حالی که در دیگر سو شاهد محرومیت‌ها و عقب افتادگی‌ها و نبود زیرساخت‌های مناسب و امکانات تخصصی درمانی- بهداشتی ، آموزشی- رفاهی و …. در روستا‌ها و شهر‌های موجود در محدوده منطقه آزاد هستیم. تخصیص منابع مالی به ساخت مجتمع‌های تجاری لوکس و چشم گیر و پرزرق و برق، اصل دیگری از هدف منطقه آزاد یعنی ایجاد اشتغال را هم با چالش زیادی روبرو ساخته است.
با توجه به نتیجه عملکرد منطقه آزاد تجاری؛ صنعتی قشم، تدابیر ویژه‌ای جهت اصلاح و بازنگری در رویه‌ی اداره این منطقه و کنترل و نظارت جدی بر آن‌لازم بوده که در صورت تحقق این امر می‌توان شاهد اقتصادی پویا و فعال و سالم در کشور بود که یقینا افزایش اشتغال و تقویت تولید داخل و ارتقای صادرات ملی و کمک به جداشدن بودجه کشور از صادرات نفت خام را در پی خواهد داشت.

در نهایت می توان گفت که تبدیل شدن جزیره قشم به منطقه آزاد تجاری؛ صنعتی برخلاف اهدافی که از قبل تعریف شده بود، هیچ سودآوری برای مردم منطقه نداشته است.
شکل گیری منطقه آزاد تجاری ؛ صنعتی قشم با هدف گریز از اقتصاد بسته دولتی بود و از همان ابتدا، برنامه ریزی شده بود تا این منطقه برای کشور و مردم منطقه سودآوری داشته باشد.
قشم از جمله منطقه آزاد مطرح در کشور است و آنطور که باید، طبق اهداف از پیش تعیین شده، سودآوری برای کشور نداشته است، بلکه تبدیل شدن آن‌ به منطقه آزاد، وضعیت معیشتی ساکنان این منطقه را وخیم‌تر از قبل کرده است.
همچنان این سوالات در ذهن ساکنان این منطقه مطرح است که چرا طرح منطقه آزاد شدن قشم به انحراف کشیده شده است؟ و چرا مطابق اهداف از پیش تعیین شده، این طرح به صورت اصولی اجرایی نشده است؟ چرا با وجود اینکه قشم جزو مناطق استراتژیک اقتصادی است، سودآوری حاصل از آزاد شدن این منطقه نصیب مردم نمی‌شود؟

کلام آخر اینکه ایجاد منطقه آزاد در جزیره قشم، مشکلات معیشتی برای مردم به همراه داشته و اشتغالزایی قابل توجهی نداشته و موجب شده ارزش اراضی این منطقه بالا رود و به دنبال آن، مردم در بحث خرید و فروش زمین دچار مشکل شوند. از طرفی، تبدیل شدن قشم به منطقه آزاد باعث شده بستری برای عده‌ای از سودجویان و رانت خواران ایجاد شود تا بتوانند به راحتی به اهدافشان دست یابند.
در پایان یادآور شویم، با توجه به عزم جدی مجمع نمایندگان در خصوص پیگیری طرح تحقیق و تفحص از منطقه آزاد تجاری؛ صنعتی قشم، باید منتظر ماند و دید که این پروژه سرنوشت ساز برای جزیره نشینان به کجا ختم خواهد شد!