مقایسه فیلترینگ در ایران و دیگر کشورها

«با گذشت چند سال از استقرار و استفاده عمومی از اینترنت در کشور، هم‌چنان موضوع فیلترینگ به عنوان یک بحث جدی و مهم در این عرصه مطرح است و همواره می‌توان نظرهایی را در زمینه فیلترینگ، ماهیت و تأثیرات آن روی اینترنت و سایت‌های اینترنتی و یا در دیگر رسانه‌ها مشاهده کرد.»[۱] فیلترینگ عموماً به دلیل حفظ چارچوب‌های سیاسی و اجتماعی و حتی اخلاقی که در بدنه سیاست‌گذاری کشورهای مختلف وجود دارد،امری ضروری و مهم به نظر می‌رسد.

به گزارش برهان، اهمیت این موضوع تا بدان جاست که موافقان و مخالفان بسیاری را به موضع‌گیری در این باره واداشته است. نظر بسیاری از موافقان مانند «آقای ریاضی» (دبیر شورای عالی فن‌آوری اطلاعات) این است: «ما به عنوان افراد جامعه ‌اسلامی باید ‌به شدت مباحث فیلترینگ را دنبال کنیم و نگذاریم فساد اخلاقی فرهنگ بومی ‌و اسلامی ‌ما را به هم بریزد همان طور که وزارت بهداشت از شیوع ویروس آنفولانزای مرغی یا سایر بیماری‌ها جلوگیری می‌کند، فیلترینگ نیز مانند همین مسأله است و باید درهای مملکت را در مقابل ورود مسایل ضد اخلاقی و فسادآمیز در زمینه‌های مختلف ببندیم.» اما در مقابل، مخالفان داخلی هم‌نوا با مخالفان خارجی فیلترینگ را امری مخالف حقوق بشر و مقابله با آزادی بیان می‌دانند.»[۲]

از این رو بر آن شدیم تا با مقایسه برخی از کشورهایی که مجری قوانین فیلترینگ دولت متبوعه خود هستند با ایران، فواید و ضرورت فیلترینگ را از نظر علمی و به دور از هر نوع سلایق شخصی بررسی نماییم، برای نمونه به عنوان اولین کشورها به سراغ قاره آمریکا و ایالات متحده می‌رویم که از نظر کاربران اینترنتی نیز آمار قابل توجه را به خود اختصاص داده است:

۱. کشور ایالات متحده آمریکا
جمعیت: ۸۶۳ /۲۳۲/ ۳۱۰
تعداد کاربران اینترنت: ۲۳۱میلیون

۲. کشور کانادا
تعداد جمعیت: ۷۴۲/ ۷۵۹/ ۳۳

تعداد کاربران اینترنت: ۲۵۰۷۶ میلیون

۳. کشور کوبا
جمعیت: ۴۵۹ /۴۷۷/ ۱۱
تعداد کاربران اینترنت: ۱.۴۵ میلیون

همچنان که مشاهده شد، مسایل اخلاقی و مسایل سیاسی و امنیت داخلی در کشورهای یاد شده، جزو مواردی است که شامل فیلترینگ می‌شود و البته لازم به ذکر است که این قوانین و مقررات بسته به ارزش‌های بنیادین و مبنای سیاست‌های دولت‌های این کشورها با یک‌دیگر متفاوت می‌باشد. پس از بررسی این قوانین در قاره آمریکا برای کسب اطلاعات بیش‌تر به سراغ کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌رویم تا با قوانین فیلترینگ موجود در این اتحادیه نیز آشنا شویم. آن چه در ذیل می‌آید، چارچوب کلی این قوانین در برخی از کشورهای عضو این اتحادیه است که کاربران قابل توجه را نیز به خود اختصاص داده‌اند:

طبق آن چه گفته شد، سیاست‌های کلی فیلترینگ حاکم بر اتحادیه اروپا بیش‌تر بر محورهای سیاست بین‌الملل، سیاست داخلی، تروریست، نژادپرستی و حوزه اخلاق می‌باشد که البته به دلیل سیاست‌های داخلی هر کشور، تفاوت‌هایی با یک‌دیگر دارند. در ادامه، نوبت به کشورهای عربی و مسلمان می‌رسد. برای آشنایی با چارچوب قوانین فیلترینگ در کشورهای مسلمان، مقررات برخی از کشورهایی که از نظر کاربران اینترنت رقم قابل توجه دارند در ذیل آمده است. از جمله:

۱. کشور امارات متحده عربی
تعداد جمعیت: ۵۹۳/ ۹۷۵/ ۴
تعداد کاربران اینترنت: ۲.۲۹۹ میلیون

۲. کشور بحرین
جمعیت: ۰۰۴/ ۷۳۸
تعداد کاربران اینترنت: ۹۰۰/۴۰۲

۳. کشور مالزی
جمعیت: ۲۵۶ /۱۶۰/ ۲۶
تعداد کاربران اینترنت: ۱۶.۹۰۳ میلیون

۴. کشور مصر
جمعیت: ۸۶۹ /۴۷۱/ ۸۰
تعداد کاربران اینترنت: ۱۱.۴۱۴میلیون
(قبل از سر نگونی مبارک)

۵. کشور یمن
(قبل از انقلاب)
جمعیت: ۳۶۱/۴۹۵/۲۳
تعدادکاربران اینترنت: ۰۰۰/۳۷۰

حال که با قوانین فیلترینگ در کشورهای مختلف از جمله کشورهای مسلمان آشنا شدیم، نوبت به کشور خودمان ایران اسلامی می‌رسد. در ادامه با چارچوب مقررات و محدوده فیلترینگ در ایران آشنا می‌شویم:

با بررسی‌های انجام شده بر روی قوانین فیلترینگ در کشورهای مختلف، به خصوص کشورهای اروپایی و مسلمان و نیز تطبیق و مقایسه آن با مقررات وضع شده در ایران، آن چه در ابتدای امر به نظر می‌رسد، این است که بر خلاف ادعای کشورهای غربی، امر فیلترینگ مخصوص ایران نبوده و در اکثر این کشورها این قوانین به طور جدی پیگیری می‌شود.  از جهتی دیگر با بررسی آماری موارد فیلترینگ مشخص شد که موارد اخلاقی و سیاسی در الویت سیاست‌گذاری‌های این کشورها قرار دارد. بنابراین اکثر کشورها به خصوص آنانی که داعیه دموکراسی و آزادی را دارند از قوانین مربوط به فیلترینگ استفاده می‌کنند.