ماهیان وآبزیان جنوب به گویش محلی در جزیره ی قشم بخوانید: ماهیان خلیج فارس خلیج فارس بزرگترین پناهگاه موجودات دریایی به ویژه آبزیان ظریف و کوچک از قبیل ماهی های تزئینی زیبا و رنگارنگ مرجان ها، صدف ها، حلزون ها، نرم تنان، شقایق ها، اسفنج ها، عروس های دریایی و غیره است.تعداد زیادی از […]
ماهیان وآبزیان جنوب به گویش محلی در جزیره ی قشم بخوانید: ماهیان خلیج فارس خلیج فارس بزرگترین پناهگاه موجودات دریایی به ویژه آبزیان ظریف و کوچک از قبیل ماهی های تزئینی زیبا و رنگارنگ مرجان ها، صدف ها، حلزون ها، نرم تنان، شقایق ها، اسفنج ها، عروس های دریایی و غیره است.تعداد زیادی از این آبزیان که در نوع خود زیباترین موجودات دریایی هستند، به علت حوادث مختلف و مسایل زیستی به این پناهگاه آرام وگرم پناه آورده اند و از هزاران سال پیش در آن به زندگی خویش ادامه می دهند. قباد( شاه ماهی)، را شکوه حلوا سفید یا زبیده، شوریده، حلوا سیاه، سرخو، شعری، سبیتی، خاور و دختر ناخدا از مهمترین ماهی های خــوراکی و اره ماهی، بمبک، ماهی لقمه،اسب ماهی از ماهی های غیر خوراکی خلیج فارس محسوب می شوند.علاوه بر این خلیج فارس دارای صدها گونه ماهی تزئینی است. که برخی از نمونه های آن مانند(امپراتور) در جهان نادر است جراح دم زرد، آنتن دار، دلقک آبی، کاردینال، هامور، سقماهی، دم گاوی، نئون، آرایشگر، صندوق ماهی، شاخدار، خروس دریایی، پیکاسو، ملوان، چیتی، شقایق، ژله و پیکاسوی مشکی از دیگر ماهی های تزئینی آبهای خلیخ فارس هستند. ماهیهای خلیج فارس ۱- چنعت (گویش قشمی )شیر ماهی: شیر ماهی در خلیج فارس زیست و صید می شود و دارای اسکلت استخوانی است. ماهی شیر تقریباً به شکل هواپیمای جت است و رگه های عرضی تیره به مقدار کم و روی بدن ماهی مشاهده می شود و تقریباً شبیه ماهی قباد بوده اما از آن بزرگتر است. ۲- گواب (گویش قشمی )هوور یا تن: این ماهی دارای گوشتی پرخون به رنگ شکلاتی تیره است و در بنادر خلیج فارس از آن برای تهیه ماهی سوری استفاده می کنند. ۳-کولی(گویش قشمی )کوسه: همان کوسه است که در داخل دهان دارای دندانهای مخروطی نوک تیز و بسیار برنده است. از انواع کولی می توان به انواع زیر اشاره کرد: کولی بلند، کولی بی دندان، کولی پنگ، کولی جرجور(ظاهر این کوسه نوزاد خود را در شکم پرورش داده و بعد به دریا رها می سازد). ۴- موش دندان (گویش قشمی )شوریده: این ماهی که در بندرعباس موش دندان نامیده می شود در جلوفک دو دندان شبیه دندان موش دارد و رنگ بدن آن در پشت و در قسمت شکم نقره ای می باشد و پولک های آن ریز است. ۵- حلوا(گویش قشمی ): این ماهی از انواع ماهی استخوانی است که دو نوع حلوا سفید و حلوا سیاه دارد. ماهیهای حلوا عموماً در دریا زندگی کرده و در زمستان و اواسط پاییز به دریا می آیند. نام علمی : Pamous argenteus نام انگلیسی : Silver pomfret نام فارسی : حلوا سفید
اندازه : حداکثر اندازه بدن تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد. مشخصات : بدن تقریبا لوزی شکل، پوزه در بالای دهان جلو آمده، دهان کوچک و تقریبا انتهایی است. باله پشتی دارای ۶ شعاع سخت و ۴۲ شعاع نرم، باله سینه ای دارای کمتر از ۲۰ شعاع نرم، باله مخرجی دارای ۵ شعاع سخت و ۳۸ شعاع نرم می باشد، خارهای باله پشتی و مخرجی بصورت بریده روی پوست ظاهر میشوند که این خاصیت در نمونه های جوان بیشتر واضح است. باله سینه ای کمی نوک دار، باله دمی عمیقا دوتکه و تکه پایینی بلندتر می باشد، فلس های روی بدن بسیار کوچک بوده و به آسانی کنده میشوند، رنگ بدن در طرفین نقره ای و پشت آبی خاکستری است. زیست شناسی : از ماهی های مهاجر کرانه ای می باشد. بطور فصلی بصورت گله های بزرگ روی مناطق گلی تا عمق ۸۰ متر زیست می کنند، اما تا عمق ۲۰ متری دیده می شوند.
۶- شورت (گویش قشمی ): بدن ماهی شورت نقره ای با اثرات تیره در پهلوهاست. دارای ۱۱ تا ۱۲ شعاع در باله پشتی است. ماهی شورت بیشتر در شن و یا روی شن و در کنار دریا زندگی می کند. ۷- سرخو(گویش قشمی ): نام دیگر این ماهی حمرو یا سبیتی است. رنگ آن قرمز متمایل به صورتی می باشد و دارای گردن ضخیم و گوشتالویی است، دهان سرخو بزرگ بوده و کوهان دارد، وزن آن به سه تا چهار کیلو هم می رسد. از انواع آن می توان به سرخوی دم سیاه، سرخوی خونی، سرخوی کم پولک و … اشاره کرد. ۸- شهری یا گدیر(گویش قشمی ): رنگ این ماهی سفید مایل به زرد و دارای پولک است، لبه سرپوش آبشش نوعی از آن قرمز درخشنده است. از سخت پوستان و نرم تنان تغذیه می نماید، از انواع آن می توان به شهری خال قرمز، دراز صورت، جلادار، نوار زرد و قوزی چشم درشت اشاره کرد. ۹-سنگسر یا دختر ناخدا(گویش قشمی ): تقریباً دراز و به رنگ سفید تقریباً دراز و به رنگ سفید و مات بوده، پشت سرش مثل سنگ سفت و شکم و پهلوهایش دارای پولکهای کاملاً نقره ای است. رنگ بدن در ماهی بالغ خاکستری با جلای نقره ای می باشد. ۱۰- کر/KER(گویش قشمی ) میش ماهی : ماهی درشت و بزرگی است، رنگ شکم آن تقریباً کاهی سفید و سرش بزرگ است، پولکهای نسبتاً پهنی داشته و در پشت قهوه ای رنگ و در ناحیه شکم سفید متمایل به زرد می باشد. ۱۱- گاریز (گویش قشمی ): ماهی کوچکی است به اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر یا بیشتر به وسیله مشتا Moushta یا حدر (Hadr) صید می شود. ۱۲-چمن: شبیه سرخو و از نوع سرخو است. اما بزرگتر و کمرنگتر از آن است و تقریباً صورتی است. ۱۳- بیاح (گویش قشمی )ماهی سفید : این ماهی بزرگ و شبیه ماهی راشگو است ولی سرش پهن تر می باشد و در بیشتر مواقع در سطح آب شناور است. ۱۴- راشگو: این ماهی در آبهای گرم و ساحل شنی به مقدار خیلی کم یافت می شود ولی طرفداران بسیار دارد. پشت این ماهی سرمه ای کم رنگ و شکم آن نقره ای است. ماهی راشگو نسبتاً بزرگ و دارای گوشت لذیذی است،ضممناً خیلی زود صید می شود. ۱۵- خباط (گویش قشمی )قباد: این ماهی در قسمت شکم نقره ای رنگ و در سراسر پشت سیاه می باشد و در زمره ماهیان پرطرفدار جنوب می باشد. ۱۶- سکلا /sokalla(گویش قشمی )سچل: این ماهی را سه کله، سکله هم می نامند و معتقدند که در اصل سگ کله بوده است، رنگ آن سیاه روشن است، طول آن نیز گاهی به شصت سانتیمتر می رسد و گوشت خوشمزه ای دارد و از خانواده تن ماهیان است. ۱۷-صافی یا سافی(گویش قشمی ): دو نوع دارد. صافی عجمی، با رنگ سیاه (یا قهوه ای متمایل به سبز) و لکه های سفید و ماهی صافی عربی با رنگ قهوه ای روشن تا سبز و شکم نقره ای. این ماهی در ماههای تیر و مرداد و شهریور در آبهای خلیج فارس فراوان است و با گرگور صید می شود. جثه ماهی صافی کوچک است و طول بزرگترین آن به سی و پنج سانتیمتر می رسد و گوشت لذیذی دارد. ۱۸- تلال (گویش قشمی )ساردین: ساردین یا حشینه یا مومغ دارای رنگ سفید است و طول آن بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد. پشت این ماهی متمایل به رنگ آبی، پهلوها نقره ای و بدن دراز و الستوانه ای می باشد. در بنادر و جزایر خلیج فارس این ماهی را نمک سود کرده و با آن مهیاوه تهیه می کنند. دراینجا نمونه های دیگر ماههان وآبزیان آورده شده (اسامی ماهیان به گویش قشمی است ) ۱۹- گر ۲۰- جهر ۲۱- کریزخ = ماهی طلایی ۲۲- گلو ۲۳- زرده = نوعی هوور ۲۴- بولو ۲۵- شیگ ۲۶ – چلوو ۲۷- هامور= هامور ۲۸- تلوک ۲۹ – کرفه ۳۰- تلوت = آهو ماهی ۳۱- تلوس ۳۲- گرگمبه ۳۳- گاری گب = بادبادک ماهی ۳۴- جولم = مقوا ۳۵- حباب ۳۶ – سمان ۳۷- خرکو = طوطی ماهی ۳۸- گووک ۳۹- گا چهمو ۴۰- عسپک ۴۱- داهیر =خارو ۴۲- سخارک ۴۳- ملاس ۴۴- چغوک ۴۵- بدح ۴۶- نایت ۴۷- چخوخ ۴۸- شنگو ۴۹- گین ۵۰- ترگزک ۵۱- لوجر ۵۲- کلیکو = کلیکا ۵۳- لدم ۵۴ – گلیچی ۵۵- لنگوش ۵۶- سارم ۵۷- کدر(قدر) ۵۸- گراغو(علاقه ) ۵۹- مرن ۶۰- سفیدو ۶۱- لزاک =ماهی چسپان ۶۲- کتو ۶۳- شمسک ۶۴- روزی ۶۵- دبان = بچه هوور ۶۶- پاپیل = نوعی ماهی مقوا ۶۷- کوزار ۶۸- کایز(کازی ) ۶۹- کچکول ۷۰- گلوروغو ۷۱- گاوو ۷۲- دروک ۷۳- اشترو ۷۴- خنو ۷۵- سمغ ۷۶- فلسی ۷۷- خارنگو = توتیا ۷۸- جمجام = کالر ۷۹- جش ۸۰ – مشکو ۸۱- کرابو = دلفین ۸۲- دکس = دلفین ۸۳ – کر= نهنگ ۸۴ – کاشخ = متوتا ۸۵- گلک = عروس دریایی ۸۶- گندمک ۸۷- کاظم ۸۸- مم گین ۸۹- آیینه ۹۰- چوک یوما ۹۱ – تینگن ۹۲- …مرد ۹۳- ..چت ۹۴- حلم جانی ۹۵ – پلغار ۹۶- مز غریب ۹۷- داردومک ۹۸- حواجیل ۹۹- حمفولوس ۱۰۰- مم صالح پغار ۱۰۱- جور ۱۰۲- عشیم ۱۰۳ – خمسیو = لاک پشت ۱۰۴- شبوت = هشت پا ۱۰۵- پاو= صفره ماهی دراینجا چند نوع صفره ماهی که درقشم یافت میشود اشاره می شود ۱- پاو گرگل ۲- پاو لارکی ۳- پاو سیاه دم ۴- پاومرغک ۵- پاو گادوم ۶- پاو دوچی ۷- پاو برقی ۱۰۶- انکاس = ماهی مرکب ۱۰۷- گلک = عروس دریایی
Δ