کودکان ارزشمندترین سرمایه ها برای آینده ی هر جامعه به شمار می روند که با توان و قدرت یادگیری زاده شده و می توانند استوارترین پایه ای باشند که هر جامعه ای بدان تکیه می زند. بنابراین، لازم است ترتیبی فراهم شود تا آنان از امکانات یادگیری و آموزش در سطح مطلوب برخوردار باشند. مسئله […]
کودکان ارزشمندترین سرمایه ها برای آینده ی هر جامعه به شمار می روند که با توان و قدرت یادگیری زاده شده و می توانند استوارترین پایه ای باشند که هر جامعه ای بدان تکیه می زند. بنابراین، لازم است ترتیبی فراهم شود تا آنان از امکانات یادگیری و آموزش در سطح مطلوب برخوردار باشند. مسئله افت تحصیلی به عنوان قد‌یمی‌ترین و بحث‌انگیزترین مسأله آموزش و پرورش ایران در د‌هه‌های اخیر بوده است. جایی که فاصله بین وضعیت علمی موجود فراگیران با آنچه از آنها مورد انتظار بوده از حد معقول و مقبول آن فراتر رفته و منجر به خسارت‌های اقتصاد‌ی، روانی و اجتماعی می گردد. کاربرد اصطلاح افت تحصیلی یا اتلاف در آموزش و پرورش، از زبان اقتصاد‌د‌انان وام گرفته شده بدین صورت که آموزش و پرورش را به صنعتی تشبیه می‌کند که بخشی از سرمایه و مواد اولیه را که باید به محصول نهایی تبد‌یل می‌شد، تلف نموده و نتیجه ی مطلوب و مورد انتظار را به بار نیاورد‌ه است. البته کاربرد اصطلاح قصور و واماند‌گی در تحصیل مطلوب‌تر است. در سال تحصیلی ۹۳-۹۲ تعداد ۴۵ هزار و ۸۰۰ دانش آموز پایه اول دبستان نیاز به تکرار در ” پایه اول دبستان ” داشته اند که با گذراندن مجدد پایه اول باعث گشتند که این پایه یکی از پرتکرارترین پایه ها را در دوره ابتدایی بخود اختصاص دهد. این درحالی است که بسیاری از مشکلات یادگیری، قبل از ورود به دبستان قابل پیشگیری اند و می توان با صرف زمان اندک، علل مشکلات را شناسایی و درمان کرد. عدم موفقیت این دانش آموزان در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی غالباً وجود یک اختلال یا ضعف در توانایی هایی همچون: تمرکز، حافظه بصری، حافظه شنیداری، حساسیت شنوایی، ادراک، عدم برتری جانبی و … مربوط می شود. به عنوان مثال کودک برای کسب مهارت نوشتن، به مواردی مانند هماهنگی چشم و دست، توانمندی عضلات کوچک دست و انگشتان و رشد توانایی به کارگیری صحیح عضلات ریز دست برای قلم گرفتن، تقویت ادراک دیداری، سمت شناسی و شناخت مفاهیم نیاز دارد. کودکی که در معرض آموزش های مرتبط با مهارت نوشتن و پیش نیازهای آن قرار داشته باشد، با ورود به مقطع ابتدایی، فرآیند یادگیری نوشتن را به طور موثری طی می کند و نسبت به سایر دانش آموزان که دارای چنین تجربه ای نیستند، از قابلیت های خوبی در نوشتن برخوردارند. اهمیتی که حضور کودک در مرکز پیش از دبستان در این مرحله دارد غیر قابل انکار است، زیرا این مراکز فرصت های متعددی برای فعالیت و کسب مهارت های پیش نیاز برای کودکان را فراهم نموده و این مهارت ها تفاوت در دروندادهای سیستم نظام آموزش و پرورش ابتدایی را افزایش خواهد داد. پاک کرد‌ن صورت مسئله، به جای حل مسئله در بحث افت تحصیلی قابل تأمل است. بدین معنا که به جای تقویت مهارت های پیش نیاز در دانش آموز ، اجازه تکرار امتحان در نوبت‌های متوالی و تجد‌ید‌ی و مرد‌ود‌ی را به معنی کاهش افت تحصیلی بیان نماییم. براساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش دوره پیش دبستانی یک دوره رسمی است اما در تعلیم و تربیت اجباری نیست. طبق قوانین و اسناد موجود کشور، سنین ۴-۶ سال دوره رسمی آموزش پیش¬دبستانی است که در حال حاضر به‌صورت غیراجباری ارائه می‌شود. در حال حاضر به دلیل شرایط مختلف کشور و امکانات آموزش و پرورش این دوره اجباری نمی باشد که همین امر باعث افزایش تفاوت در دروندادهای آموزش دبستان شده است. همچنین توسعه کمّی پیش دبستانی توسط مراکز غیر دولتی، بدون ارزیابی دقیقی از کیفیت این مراکز در مناطق مختلف کشور خود معضل دیگری است. غیر اجباری شدن حضورکودکان در مراکز آموزش پیش دبستانی باعث شده خانواده‌ها رغبتی برای فرستادن کودکان به این مراکز نشان ندهند و کودکان روستایی و حتی شهری از این مراکز محروم باشند و در هنگام ورود به اول دبستان دچار مشکلات تربیتی و آموزشی باشند. متاسفانه اغلب دوره های پیش دبستانی در بسیاری از مناطق محروم فقط در حد گذران وقت کودک هستند، زیرا از مربیان مجرب و متخصص در زمینه ی مربوطه برخوردار نبوده و در نتیجه نمی توانند کودکان را برای ورود به مدرسه آماده و مهیا سازند. همچنین یکی از مهم‌ترین مسائل حوزه آموزش پیش از دبستان، « فقدان متولی ملی و یکپارچه نبودن مدیریت » است. در حال حاضر در کشور حدود چهارده نهاد و موسسه مختلف به کودکان پیش از دبستان خدمات ارائه می¬دهند، ازجمله وزارت آموزش‌وپرورش، شهرداری، وزارت ارشاد، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، سازمان تبلیغات اسلامی،کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان و غیره. همچنین، علاوه بر فقدان متولی ملی که بدان اشاره شد، یکی از دلایل ایجاد فاصله بین اهداف تدوین‌شده و وضعیت موجود آموزش‌های پیش از دبستان، بحث «درآمدزایی» این حوزه است. خانواده¬ها در شرایط امروزی برای امر آموزش کودک خود هزینه می¬کنند، چون فرزندان را سرمایه¬های زندگی خود می‌دانند. لذا بسیاری از تنوع‌ها، به دلیل نگاه تجاری است که متأسفانه بر مراکز آموزشی پیش از دبستان ما مسلط شده است. بسیاری از فعالیتهای این مراکز به مثابه یک ویترین جذاب برای والدین است. با این وجود فعالیت مراکز پیش دبستانی در مناطق محروم که جای خالی اینگونه مراکز در آنها به شدت احساس می‌شود بسیار ناچیز بوده و یکی از علل اساسی آن هم این است که در اغلب موارد حضور دانش آموزان پیش دبستانی روستایی در این مراکز به علت فقر ادامه فعالیت برای اینگونه مراکز را غیراقتصادی و زیان ده می سازد. این مسئله مشکلات افت تحصیلی و بحران نیاز به آموزش در مناطق محروم کشور را تشدید کرده است. از طرف دیگر در حال حاضر، نظام نظارت بر مراکز و مربیان مهدکودک‌ها و مراکز پیش‌دبستانی برای حداقل‌ها است نه برای کیفیت. سیستم ارزیابی کیفیت این مراکز مشخص نگردیده است، این امر موجب شده است که نقاط قوت و ضعف اکثر این دوره های آموزشی پنهان بماند و هیچ بازخورد واضحی در مورد آنها وجود نداشته باشد. با توجه به تنوع قومی، فرهنگی، زبانی و گویشی در استان های مناطق محروم همچون خوزستان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان با برخی محرومیت‌های فرهنگی، ضرورت آموزش یکسان پیش از مدرسه برای کودکان این مناطق به شدت احساس شده که همین امر لزوم توجه ویژه به مقطع پیش دبستانی را در این استان ها بیش از پیش نمایان میسازد. از یک سو ارتباط بین تجربه ی موفق در دوره اول ابتدایی و از دیگر سو نیاز شدید به آموزش در مناطق محروم و پیشگیری از ترک تحصیل دانش آموزان این مناطق ، اهمیت توجه به کیفیت مراکز پیش از دبستان در این مناطق را دوچندان می سازد. به عنوان نکته پایانی لازم به یادآوری است که آموزش های پیش دبستانی حق تمام کودکان ایرانی است. همانگونه که نتایج تحقیقات نیز نشان می دهد که آموزش های پیش دبستانی موجب ایجاد آمادگی در کودکان برای آموزش رسمی می شود. بنابراین تمام مدیران و مسئولین دخیل در امر آموزش و بویژه آموزش های پیش از دبستان باید تلاش نموده تا همه کودکان ایرانی از آموزش های با کیفیت بالا در این دوره بهره مند شوند.
فرحناز نژادغفوری کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی و عضو جامعه دانشگاهیان قشم
این مطلب بدون برچسب می باشد.
Δ