یکی از فعالان میراث فرهنگی «خوس‌دوزی» از عدم عنایت مسئولان و پیشنهادهای وسوسه انگیز کشورهای همسایه می گوید. مسعود مورموگویی هنرمندی است که هنر زیبای خوس‌دوزی را در کتابت آیات قرآن و مضامین مذهبی به کار گرفته است. وی از کم توجهی مسئولان به این هنر در حالی که کشور های همسایه به شدت به […]
یکی از فعالان میراث فرهنگی «خوس‌دوزی» از عدم عنایت مسئولان و پیشنهادهای وسوسه انگیز کشورهای همسایه می گوید.
مسعود مورموگویی هنرمندی است که هنر زیبای خوس‌دوزی را در کتابت آیات قرآن و مضامین مذهبی به کار گرفته است. وی از کم توجهی مسئولان به این هنر در حالی که کشور های همسایه به شدت به آن اشتیاق نشان می دهد گله های زیادی دارد. مصاحبه زیر گفتگویی با اوست:
فارس: سلام، خداقوت؛ لطفا خودتان را برای مخاطبان معرفی و بیان کنید که چطور به عرصه خوس‌دوزی وارد شدید:
مورموگویی: سلام، ممنون. مسعود مورموگویی هستم؛ متولد شهریورماه ۱۳۵۸ و به همراه همسرم لاله آقایی‌فروشانی و خواهرم زهرا موگویی در زمینه تولید صنایع دستی خوس‌دوزی فعالیت دارم.
در سال ۱۳۹۲ بواسطه فعالیت شغلی(تدریس) وارد جزیره قشم شدیم و در اواخر همان سال یکی از همکاران همسرم در محل کار، شیوه گره‌زنی خوس در روسری سنتی جنوب(جِلبیل) را به او آموزش داد تا از طریق تلفیق آن با اشکال هندسی نقش و نگاری متفاوت برای استفاده در مجالس عروسی طراحی کند.
همسرم در آن زمان فعالیت قرآنی داشت و به پیشنهاد بنده قرار شد به‌جای طراحی نقش و نگار برای عروسی، آیه‌های قرآنی را از طریق هنر خوس‌دوزی به تصویر بکشیم و این سرآغاز فعالیت ما در این حوزه شد.
فارس: اطلاعاتی از پیشینه و عقبه‌ای این هنر دارید؟
مورموگویی: بررسی‌ها بیانگر آن است که حدود ۶۰۰ سال قبل، صنعتگران هندوستان برای زنان ثروتمند جزیره هرمز و یا شهری به همین نام در بندرعباس با تورهای ابریشمی و خوس‌هایی از جنس طلای واقعی روسری درست می‌کردند.
امروزه این روسری‌ها که آن را جلبیل نیز می‌خوانند توسط مردم بومی تولید می‌شود و بیشترین کاربرد آن در استان‌هایی نظیر هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، خوزستان و کرمان است.
در خصوص خوس‌دوزی آیه‌های قرآنی به شیوه موجود پیشینه‌ای در دست نیست و بنابر اعلام مراجع رسمی ما بنیانگذار سبک صنایع دستی خوس‌دوزی آیه‌های قرآنی و اسماء متبرکه به خط‌های بنایی، نستعلیق، کوفی، ثلث و نقاشی هستیم.
فارس: لطفا در خصوص اولین اثری که پدید آوردید برایمان توضیح دهید و بفرمائید که این آثار رو چطور خلق می‌کنید؟
مورموگویی: مواد اولیه مورد نیاز یک قرقره خوس، تور شش ضلعی و یک قیچی است که هیچکدام در کشور تولید نمی‌شود و مجموعا ۳۰۰ هزار ریال قیمت دارند. پشتکار و هنر انگشتان باقی مراحل به پیش می‌برد و از ابزار کار ۳۰۰ هزار ریالی اثری به ارزش حداقل ۲۰ میلیون ریال تولید می‌کند.
خوس به پارچه‌های مخصوصی که به صورت پیکسل‌های شش ضلعی هستند در ۱۲ مرحله گره زده می‌شود. هر گره از آثار صنایع دستی خوس‌دوزی آیه‌های قرآنی ۱۵ هزار ریال ارزش‌گذاری شده و بهای آثار خلق شده نیز بر این مبنا تعیین می‌شود.
اولین اثر هنری خود را با نوشتن سوره توحید به خط بنایی آجری خلق کردیم. پس از آن خط‌های نستعلیق، کوفی، ثلث و نقاشی را نیز به کار گرفتیم و تا به امروز با زدن بیش از یک میلیون توانسته‌ایم ۵۰۰ تابلو به خط‌های مختلف خلق کنیم.
هم اینک خوس‌دوزی به خط «طغرا» را نیز آغاز کرده‌ایم و در آینده‌ای نزدیک به عنوان ششمین سبک آن را به ثبت می‌رسانیم.
فارس: با این تفاسیر شما سبک جدیدی در این میراث فرهنگی ارزنده بنا نهاده اید، برای تثبیت آن چه اقدامی انجام داده‌اید؟
مورموگویی: در سال ۱۳۹۴ برای ثبت ملی آن اقدام کردیم و پس از یک سال در ۲۳ مردادماه ۱۳۹۵ موفق به دریافت گواهینامه هنری و درجه استاد ممتازی شدیم. در حال حاضر مقدمات ثبت ملی آن به اتمام رسیده است.
برای ثبت آن در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو نیز سال پیش اقدام کردیم اما این ثبت نیازمند مُهر اصالت است و برای دریافت آن باید مواد اولیه کار تغییر کند. می‌بایست از تور ابریشم واقعی و خوسی از جنس طلا و نقره استفاده شود. برای تولید خوس طلایی، نقره‌ای و مسی با صنعتگران اصفهانی به توافقاتی رسیده‌ایم.
مشکل اصلی در این مسیر، تولید پارچه ابریشمی است که نیاز به تعویض خط تولید کارخانه‌ها دارد و تا رسیدن پارچه مورد نیاز به دست هنرمند اعتباری حدود ۲ میلیارد ریال نیاز است.
فارس: آیا حمایت‌ها متناسب و رضایت‌بخش بوده است؟
مورموگویی: برای ما نیز شرح ماجرای حمایت‌ها همانی است که دیگران روایت می‌کنند. حمایت از این هنر می‌تواند ۱۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کند. یک کارآموز با سرمایه ۳۰۰ هزار ریال پس از سه ماه می‌تواند محصولاتی با حداقل ارزش ریالی ۲۰ میلیون ریال تولید کند. البته رونق بازار فروش نیازمند دریافت مُهر اصالت است.
از سوی دیگر پرورش کرم ابریشم، تولید پارچه و خوس‌های مورد نیاز نیز بسیاری را مشغول به کار می کند و چرخه تولید رونق خواهد گرفت. با این وجود از حمایت مسوولان محروم مانده‌ایم و بعضا کار به جایی می‌رسد که به جای حمایت از آن‌ها می‌خواهیم در مسیرمان سنگ‌اندازی نکنند.
به عنوان مثال با وجود اینکه جای هرمزگان در نمایشگاه‌های محصولات قرآنی خالی است و تمام مسوولان نیز از فعالیت ما آگاهی دارند، اما مساعدتی جهت حضور در نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های ملی و بین المللی انجام نمی‌شود. دردناک‌تر آنکه ما برای ارتقای درجه هنر و برخی امور به ارائه الواح تقدیر دریافت شده از سویمسوولان نیاز داریم و در این زمینه نیز کوتاهی می‌شود.
فارس: برای آینده چه برنامه‌ای دارید؟
مورموگویی: فروش سبک هنری تنها گزینه‌ای است که با تداوم شرایط موجود پیش رو داریم. کشورهای حاشیه خلیج برای تقویت پیشینه فرهنگی خود و جذب گردشگران قاطعانه از چنین هنرهایی استقبال می‌کنند.
کشور کویت برای خرید این سبک هنری و ثبت آن به عنوان میراث فرهنگی ناملموس خود در یونسکو ۱۲۰ میلیارد تومان پیشنهاد کرده و امارات نیز پیشنهادی ۵۰۰ میلیارد ریالی دارد. مالزی از دیگر گزینه‌های موجود است و بسیاری از کشورهای اروپایی و عربی نیز حاضر به ارائه تابعیت و خرید سبک هستند.
آنچه تا کنون مانع از این اقدام شده است قرار داشتن ما در شمار خانواده‌های شاهد و ایثارگر است؛ اما مشخص نیست تا چه زمان بتوانیم روند موجود را تحمل کنیم.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
Δ