ساخت لنج ۲ هزار تنی برای اولین بار در کشور توسط لنج سازان قشمی

یک استادکار لنج‌های سنتی خبر از ساخت یک لنج۲هزار تنی از تولیدات شرکت جهاز اقیانوس در جزیره‌ی قشم داد. علی افتخاری مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت جهاز اقیانوس افزود: این لنج به سفارش سرمایه‌گذارانی از کشور آفریقایی سومالی و شرکای یمنی، با هزینه‌ای بالغ بر ۵۰میلیارد ریال در سال ۹۶توسط لنج‌سازان قشمی ساخته شده […]

یک استادکار لنج‌های سنتی خبر از ساخت یک لنج۲هزار تنی از تولیدات شرکت جهاز اقیانوس در جزیره‌ی قشم داد.
علی افتخاری مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت جهاز اقیانوس افزود: این لنج به سفارش سرمایه‌گذارانی از کشور آفریقایی سومالی و شرکای یمنی، با هزینه‌ای بالغ بر ۵۰میلیارد ریال در سال ۹۶توسط لنج‌سازان قشمی ساخته شده و به زودی به آب انداخته خواهد شد.
هفته نامه صدف: لنج‌سازی هنرمردم جزیره‌ی قشم است که از قدیم‌الایام دستان هنرمند و صنعت‌گر این مردمان از کوچک‌ترین صنایع هنری تا بزرگ‌ترین صنایع که اگرچه به‌دلیل صنعتی بودن این حرفه، در زمره هنرهای صنایع دستی قشم نمی‌آید؛ اما دور از ذات هنرمندی این مردم نیست، همانا شاهکار هنری است که خداوند در وجود انسان به ودیعه نهاده است.
به واسطه‌ی این هنر خدادادی از قدیم‌الایام، بسیار مردانی از این تبار بی‌آنکه سواد خواندن و نوشتن داشته باشند، از ابزار آلات طبیعی پیرامون خویش، لنج‌هایی را به آب می‌انداختند که اقیانوس‌ها را در می‌نوردید. پی‌پشت، لافت و گوران از روستاهای مشهور لنج‌سازی در جزیره‌ی قشم هستند که این هنر را نسل به نسل از نیاکان‌شان به ارث برده‌اند. امروزه اگرچه به واسطه ورود شناورهای مدرن، صنعت لنج‌سازی در هرمزگان کم‌کم رو به فراموشی نهاده است اما همچنان کارگاه‌های لنج‌سازی در روستاهایی از جزیره‌ی قشم فعالانه در عرصه ساخت لنج‌های سنتی هستند.
دریانوردی ایرانیان به سه هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد؛ خوشبختانه صنعت دریانوردی و لنج سازی ایرانیان، در سازمان جهانی یونسکو به عنوان اثر ناملموس به ثبت رسیده است.
در این شماره پای صحبت‌های یک جوان لنج‌ساز پی‌پشتی که این هنر را از پدرش، که پدر نیز از نیاکان خود در هزارتوی تاریخ لنج‌سازی جزیره، آموخته بوده، در جریان لنج‌سازی امروز در جزیره‌ی قشم قرار خواهیم گرفت.
در مسیر قشم به لافت، بعد از کارخانه ذوب روی، سمت راست جاده، نمای کارگاهی دیده می‌شود که با عنوان شرکت جهاز اقیانوس، هنر مردمان جزیره را به رخ می‌کشد. این‌جا کارگاه لنج‌سازی جهاز اقیانوس است که نزدیک به دو دهه در این «مکان» فعالیت می‌کند.
جالب است بدانیم رکورد بزرگ‌ترین لنجی که تاکنون در کشور ساخته شده متعلق به این کارگاه لنج‌سازی است. در سال ۹۶ این کارگاه موفق شد ساخت لنج دوهزار تنی خود را به اتمام برساند. ساخت این لنج بیش از ۵۰ میلیارد ریال هزینه دربرداشت که صنعت‌گران هنرمند جزیره برای سرمایه‌گذاران کشور آفریقایی سومالی و یمن ساخته‌اند.
سفارش دهندگان لنج‌های تفریحی و باری اغلب از کشورهای آفریقایی، یمن، عمان، قطر و… هستند؛ از این رو کارگاه‌های لنج‌سازی جزیره به واسطه ورود ارز به کشور، در اقتصاد ملی نیز نقش‌آفرینی می‌کنند. در حال حاضر یک لنج تفریحی با ظرفیت ۳۰۰ نفر به سفارش کشور قطر، در این کارگاه در حال ساخت است.
در شرکت جهاز اقیانوس اغلب لنج‌های صد تنی تا هزار تنی تولید می‌شود؛ جالب است بدانیم بسیاری از لوازم و آهن آلات ساخت لنج‌ها به استثنای موتور و ریزین‌(مواد اولیه و فایبر گلاس) که از خارج وارد می‌شود، بقیه از تولیدات داخل کشور است. این شرکت برای ۳۲۰ نفر پرسنل خود به طور مستقیم اشتغال ایجاد کرده است که اشتغال‌زایی غیر مستقیم آن بیش از هزار نفر بر آورد می‌شود.
۳۰ درصد از نیروهای کار جهاز اقیانوس بومی هستند و ۷۰ درصد پرسنل آن از اقصی نقاط کشور، شمال، شرق، غرب و نواحی مرکزی کشور در این شرکت اشتغال دارند. شناورهای تفریحی، باری، مسافری، صیادی و گردشگری اعم از فلزی، چوبی و فایبرگلاس در کارگاه لنج‌سازی جهاز اقیانوس ساخته می‌شود.
از افتخاری مدیرعامل جوان این شرکت می‌پرسم چقدر طول می‌کشد تا یک شناور ساخته شود؟
می‌گوید: بستگی به تناز آن دارد به طور مثال یک شناور صد تنی بین چهل روز تا دوماه طول می‌کشد تا از صفر تا صد ساخته شود؛ و ساخت شناورهایی تا سقف ۱۵۰۰ تن، هشت ماه زمان می‌برد.
به گفته مدیرعامل شرکت جهاز اقیانوس سفارشات داخلی این شرکت بیشتر از ناحیه بوشهر، آبادان خرمشهر، چابهار، عسلویه، نخل تقی، پارسیان، جاسک، سیریک، بندر هندیجان و… است و تنها پنج درصد سفارشات این شرکت از قشم می‌باشد.
وقتی علت میزان پایین سفارشات ساخت توسط قشمی‌ها از او می‌پرسم می‌گوید: در آن بنادر هنوز شغل اصلی مردم کار با لنج‌های باری و شناورهاست، ته لنجی، باربری، صیادی و… که در قشم این حرفه دیگر نسبت به گذشته به دلایلی از جمله عدم حمایت، ضعف و نبود تعدد بنادر تخلیه و بارگیری که تنها یک بندر به عنوان بندر بهمن در منطقه آزاد قشم قابلیت تخلیه و بارگیری دارد، باعث محدودیت در رونق کسب و کار در این حوزه شده است.
برای ساخت لنج‌های چوبی از چه نوع چوب‌هایی استفاده می‌کنید؟ این چوب‌ها را از کجا تهیه می‌کنید؟
نوعی از چوبهای آفریقایی و سنگاپوری که قابلیت آب‌کشی دارد و ضد نفوذ آب است برای بدنه اصلی شناور استفاده می‌شود. برای بخش‌های داخلی مثل «شلمان شناور» از چوب‌های مرغوب ایرانی نقاط گرمسیر و سردسیر کشور اسفاده می‌شود؛ مثل؛ چوب گردو، کُنار، کرت، کاکتوس و…
از افتخاری که خود اهل روستای پی‌پشت است می‌پرسم از لنج‌سازان سرشناس قدیمی آیا کسی را به یاد دارد؟
می‌گوید: عبدالرحیم نجار پیشه، علی حسن استاد کار حاجی حبیب کاملی و حاجی احمد و…
چند کارگاه لنج‌سازی در قشم وجود دارد؟
حدودا ۱۲ کارگاه
می‌توانید تخمین بزنید سالانه چند فروند لنج در جزیره‌ی قشم تولید می‌شود؟
افتخاری می‌گوید: در حدود دوازده سال قبل، به دلیل حمایت‌هایی که از این صنعت وجود داشت در سال حدودا ۸۰ فروند شناور در جزیره‌ی قشم ساخته می‌شد، ولی امروزه و در سالهای اخیر، به دلیل عدم حمایت و به خاطر نوسانات دلار و نبود ال سی (اعتبار اسنادی) و خرید ارز آزاد و مشکلات این چنینی که باعث ضرر و زیان می‌شود، تولیدات تا سقف سالانه بین ۵ تا ۱۰ فروند کاهش یافته است.
بنا به این گزارش، یکی از مشکلات لنج‌داران و ناخداها تعمیرات شناورهاست که بدلیل نبود کارگاه‌های تعمیرگاهی در قشم، ناگزیر از سفر به دوبی هستند که علاوه بر خروج ارز از کشور، باعث علافی دو ماهه آن‌ها در دوبی و تحمیل هزینه‌های گزاف می‌شود. اخیرا این شرکت در راستای توسعه گارگاهی خود پیگیر راه‌اندازی بخش تعمیرگاهی کارگاه است که پس از اخذ مجوزهای لازم به زودی راه‌اندازی خواهد شد و این بخش از مشکلات لنج‌داران و ناخداهای منطقه جنوب را نیز حل خواهد کرد. علاوه بر این، با راه‌اندازی بخش تعمیرگاهی جهاز اقیانوس، موج جدیدی از اشتغال‌زایی از سوی این شرکت در راه خواهد بود.
گفته می‌شود در بندر شهید رجایی بندرعباس، تنها برای شناورهای بالای ۵هزار تن یک کارگاه تعمیر شناور وجود دارد؛ که به گفته افتخاری به جز این، هیچ کارگاه تعمیری دیگری در منطقه وجود ندارد و برای اولین بار است که این کارگاه در قشم راه‌اندازی می‌شود؛ و این می‌تواند خبر خوبی برای جامعه بزرگ ناخدایان منطقه‌ی جنوب کشور باشد.