روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان؛ چالش‌ها و فرصت‌ها

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چالش‌ها و فرصت‌های روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان را مورد تحلیل قرار داد.
به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دفتر مطالعات سیاسی این مرکز اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز همواره دارای نقش و منافع اساسی بوده است. در این میان محور دوگانه جمهوری آذربایجان و ارمنستان همواره بر جمهوری اسلامی ایران تاثیر گذاشته و از آن تاثیر پذیرفته است. این نوشتار یک سیاست راهبردی معطوف به عمل است که تهدیدات و ظرفیت های بالقوه جمهوری آذربایجان را در جهت تامین یا تضعیف منافع ملی جمهوری اسلامی ایران بر می شمارد و سپس چگونگی مدیریت و بهره برداری از این موارد را در شرایط مختلف بررسی کرده و به ارائه گزینه‌های راهبردی معطوف به عمل در شرایط مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی می‌پردازد.

دولت جمهوری آذربایجان از زمان استقلال و آغاز حکومت علی اف‌ها، یک رویکرد واضح ضد دینی داشته و از هیچ کوششی برای منزوی کردن هویت اسلامی – شیعی مردم جمهوری آذربایجان و حرکت به سمت سکولاریسم سیاسی و فرهنگی دریغ نورزیده است و همواره بر آن بوده تا با غلبه دادن ایدئولوژی پان آذری مبتنی بر قومیت ترکی – آذری به عنوان هویت واحد ملت آذربایجان، ضمن ایجاد وحدت و همبستگی ملی ، نگاهی به ایجاد آذربایجان بزرگ شامل مناطق آذری زبان ایران نیز داشته باشد و از این رو از روابط فرهنگی و مناسبات دینی خود با جهان اسلام و جمهوری اسلامی ایران کاسته و آن را در حد تقریبا صفر نگه داشته است.

در مقابل، پیوند فرهنگی خود را با غرب تقویت کرده که از جمله مصادیق آن برگزاری مراسم یورو ویژن و هفته فرهنگی اسرائیل در جمهوری آذربایجان است. این مناسبات به حوزه فرهنگی محدود نمانده، بلکه در عرصه اقتصادی، سیاسی و امنیتی نیز دولت باکو، گرایش هم پیمانی استراتژیک با محور غرب و به عبارت روشن‌تر ایالات متحده، ناتو و رژیم صهیونیستی دارد.

روابط باکو و تهران در سال های اخیر سردتر شده و از طرف دیگر روابط باکو با غرب روند رو به جلو داشته است، این روند، هشداری جدی برای جمهوری اسلامی و تمام سازمان ها و مسئولان کلان نظام جمهوری اسلامی است تا با درک روند حرکت جمهوری آذربایجان ، تمام گزینه‌های محتمل را پیش‌بینی و در صورت رخداد هر سناریو، با دستی باز بتوانند واکنش مناسبی را از میان گزینه‌های موجود انتخاب و در عرصه عمل اجرا کنند تا با این امر، منافع ملی جمهوری اسلامی و مصالح اسلامی آن در عالیترین وجه حفظ شود.